Estetyka tekstu pracy doktorskiej – wprowadzenie

Często pomijanym aspektem pracy doktorskiej. jest estetyka tekstu. Jak wzmiankowano powyżej, merytoryczna ocena dysertacji w głównej mierze stano­wi o jej wartości, niemniej estetyka tekstu to swoiste opakowanie, w którym autor przekazuje promotorowi, recenzentom i komisji egzaminacyjnej wyniki swoich prac. Co więcej, zadbanie o odpowiednią estetykę tekstu nie jest zadaniem bar­dziej czasochłonnym niż zbieranie i opracowywanie materiału faktograficznego, na którym oparta jest praca.

Cała praca doktorska powinna być napisana jedną czcionką. Standardową czcionką dla prac jest Times New Roman, czcionka szeryfowa, uznawana za czy­telną ze względu na zaciosy przy literach. Za niedopuszczalne uznaje się stosowanie w pracach czcionek ozdobnych. Rozmiar czcionki powinien być do­stosowany do odpowiednich elementów tekstu. Przyjmuje się, że wielkość czcionki tytułów rozdziałów powinna wynosić 14 (tytuły rozdziałów również pogrubiamy), tekst i bibliografię piszemy 12, a przypisy dolne 10. Odstęp międzywierszowy (inter­linia) w tekście powinien wynosić 1,5, natomiast w streszczeniach, bibliografii i przy­pisach dolnych 1,0. Tekst powinien być wyrównany (wyjustowany) obustronnie (do lewego i prawego marginesu).

Tytuły rozdziałów i podrozdziałów powinny być wy­justowane do lewej strony Strony pracy powinny być ponumerowane, z wyjątkiem strony tytułowej i strony znajdującej się bezpośrednio za nią, jeśli umieszczone tam zostały: dedykacje, podziękowania, oświadczenia etc. Nie ma większego znaczenia, w którym miejscu na stronie umieszczamy jej numer, jednakże najczęściej spotyka się numerację na dole, na środku. W programie MS Word dla uzyskania jednolitego formatowania w całym tekście można użyć narzędzia „malarz formatów”.

Górny i dolny margines powinny wynosić 2,5 centymetra. Marginesy prawy lewy zależą od tego, czy praca będzie oprawiana, niemniej ich suma powinna wy­nosić 5 centymetrów. Zazwyczaj oprawa lub bindowanie pracy zajmuje do 2 centy­metrów. Jeśli wymagana jest oprawa pracy, sugerujemy ustawienie marginesu lewego na 3,5 centymetra, prawego zaś na 1,5 centymetra. Obecnie większość uczelni używa lub wdraża elektroniczny system archiwizacji prac doktorskich. Jeśli praca skła­dana jest wyłącznie w wersji elektronicznej, marginesy prawy i lewy ustawiamy na 2,5 centymetra. Niemniej wytyczne dotyczące formatu marginesów mogą się różnić ze względu na różne preferencje promotorów dysertacji doktorskich.

Celem rozdzielenia różnych wątków stosujemy akapity. Najprostszą zasadą jest, iż od akapitu powinniśmy zaczynać każdą nową myśl. Również każdy rozdział powinien zaczynać się od nowej strony Praca powinna być spójna, a to oznacza, że każdy kolejny rozdział powinien być logicznie powiązany z poprzedzającą go częścią tekstu.

Ponieważ praca doktorska nie ma charakteru raportu, na­leży unikać stosowania w niej pogrubień i podkreśleń. Uwaga czytelnika na wyjąt­kowo ważny aspekt powinna być zwraca przez określoną narrację tekstu. Pogru­bienia stosujemy wyłącznie w tytułach poszczególnych części pracy.

Krótkie cytaty, czyli takie, które mieszczą się w dwóch liniach tekstu, można zamieszczać w zasadniczej części pracy. Jeśli natomiast cytujemy dłuższy fragment, zasadne jest oddzielenie go od reszty tekstu poprzez umieszczenie w osobnym akapicie. Długi cytat wyróżniony jest w tekście najczęściej kursywą lub mniejszą czcionką (zazwyczaj 10). Wówczas też powiększone są o 1 centymetr marginesy lewy i prawy. Jeśli w cytacie znajdują się informacje, które nie są ważne dla pracy, można je wykreślić, a miejsce, w którym się znajdowały, zaznaczyć znakiem [.. ,].

Kolejnym elementem pracy, który stanowi o jej estetyce, są wyliczenia i wy­punktowania. Najważniejszą zasadą jest, by były one wykonywane według tej samej konwencji w całej pracy. Generalnie, w tekstach akademickich do wyliczeń stosu­jemy małe litery w kolejności alfabetycznej: a)…, b)…, c)…, lub cyfry arabskie 1)…, 2)…, 3)… Źle widziane jest dokonywanie wyliczeń za pomocą gwiazdek, kłódek, strzałek lub innych piktogramów dostępnych w edytorach tekstu. Poszcze­gólne wyliczenia kończymy przecinkami lub średnikami, a na końcu ostatniego stawiamy kropkę. Wyliczenia i wypunktowania zaczynamy małą literą.

Ostatnią kwestią związaną z estetyką tekstu, na którą doktorant powinien zwrócić uwagę, są ewentualne podwójne (lub nawet potrójne) spacje między wyrazami. Warto w tym miejscu zauważyć, że często zdarza się, że z powodu roz­targnienia w ostatecznej wersji tekstu pojawiają się spacje przed znakami przestan­kowymi. Należy je bezwzględnie usunąć. Niektórzy recenzenci za błąd uważają również pozostawianie na końcu wierszy pojedynczych liter „i” czy „a”. W pro­gramie MS Word spójniki te można przenieść do wiersza poniżej za pomocą tzw. twardej spacji, która połączy je trwale z wybranym wierszem.