doktorat, dysertacja, dysertacja doktorska, praca doktorska, praca dr, prace doktorskie, rozprawa doktorska

Warsztat badawczy pracownika naukowego

Warsztat badawczy pracownika naukowego

Podstawowym elementem każdego warsztatu badawczego, bez względu na specjalność, jest osobista podręczna biblioteka pracownika naukowego. Jej po­siadanie i odpowiednia kompletacja ułatwia dostęp do potrzebnej informacji i skraca czas oczekiwania na tę informację. Skład tematyczny księgozbioru osobi­stego zmienia się wraz z rozwojem pracownika naukowego oraz w miarę rozsze­rzania się jego naukowych zainteresowań.

Początkowo są to przede wszystkim podręczniki zawierające wiedzę uzupełniającą wobec nabytej na studiach (u większości absolwentów wyższych uczelni można zauważyć rudymentarny odruch: kupowanie podręczników). Zbiór ten uzupełniany jest następnie o słow­niki, poradniki, kompendia i inne materiały związane z otrzymywanymi zada­niami badawczymi. Kiedy następuje konkretyzacja problemów, w księgozbiorze zaczynają się pojawiać monografie dotyczące tych problemów oraz materiały z konferencji i sympozjów, w których uczestniczył posiadacz biblioteki.

kontakt-pracedoktorskieocmpl

Przełom w gromadzeniu zbiorów podręcznych następuje wtedy, kiedy ich organizator zaczyna prognozować rozwój swoich zainteresowań badawczych i tworzyć bazę informacyjną dla wstępnego rozpoznawania problemów tzn. zo­rientowania się w skali trudności, rozpoznania nazwisk autorów i instytucji zaj­mujących się daną problematyką itp. Istota przełomu polega na tym, że zbiory informacyjne gromadzi się niejako na zapas, prognozując przyszłe zainteresowa­nia. Organizacja własnego księgozbioru nastręcza wiele problemów takich jak: wybór książek, porządek i dostępność zbiorów, selekcja i eliminacja itp. W roz­wiązywaniu tych i innych problemów kandydatowi powinien pomóc promotor.

doktorat-pracownik-naukowy

Książek naukowych nie czyta się zwykle w całości, wybiera się z nich to co jest ważne w danej chwili. Zmiana zainteresowań lub ich aspektów powoduje, że do takich książek wielokrotnie się powraca. Uzasadnia to posiadanie ich do wła­snej nieograniczonej dyspozycji. Jeśli jest to niemożliwe, środkiem zastępczym są odbitki, kopie i notatki. Kopiowanie publikacji jest najkorzystniejsze w przypadku posługiwania się materiałami zawierającymi duże ilości materiałów graficznych (fotografie, wy­kresy, wzory itp.).

Znacznie starszą niż kopiowanie formą posługiwania się piśmiennictwem są notatki. Mają one nie tylko zapewnić dostępność informacji zawartej w publika­cjach, ale także powinny stanowić uzupełnienie podręcznego księgozbioru. Po­winny być więc starannie wykonane zarówno pod względem wnikliwego ujęcia zapisywanych treści jak i techniki zapisu. Wykonanie notatek jest czynnikiem aktywizującym ich autora do kształtowania osobistego, krytycznego stosunku do czytanej lektury.

Pomagając w organizacji warsztatu swojemu podopiecznemu promotor po­winien zwrócić uwagę kandydatowi na konieczność pozbycia się studenckiego nawyku notowania (zapisywania) wszystkiego, a więc na konieczność selekcjo­nowania treści (zapis dosłowny, zapis streszczający, zapis z komentarzem itp.) oraz na technikę dokonywania zapisu.

Podane przykłady organizacyjnych aspektów przygotowania warsztatu ba­dawczego nie wyczerpują wszystkich kwestii zasługujących na przypomnienie.

Specjalnego potraktowania wymagałyby elektroniczne środki pozyskiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji. Wśród nich przede wszystkim kompute­ry i związane z nimi urządzenia techniczne. Pominiemy ich omawianie z tego względu, że posiadają one dość pokaźną bibliografię przedmiotową. Zwróćmy jednak uwagę na to, że przy korzystaniu z nich kandydat zwykle przez pewien czas wzoruje się na swoim promotorze.

Działanie zasady naśladownictwa powo­duje, że kandydat najpierw odtwarza techniki badawcze swojego promotora, dopiero po uzyskaniu pewnego doświadczenia zaczyna poszukiwać własnych rozwiązań warsztatowych. Jest to już pewien poziom samodzielności i przygo­towania do pracy naukowej.

Znaczące miejsce w kształtowaniu warsztatu badawczego sprzyjającego efek­tywnej pracy naukowej mają przyzwyczajenia i nawyki wyniesione ze środowisk, w których kandydat przebywał, głównie zaś ze środowiska studenckiego. Najgor­szym nawykiem pochodzącym ze studiów jest kampanijny, szturmowy charakter pracy. Wynika on z .kampanii dydaktycznych” zwanych sesjami egzaminacyjny­mi. Złe warunki nauki panujące w szkołach wyższych powodują, że nie zwraca się uwagi na ergonomię pracy naukowej. Wymienione tu przykłady nawyków są wspólne dla promotorów i kandydatów. Trudno jest więc je eliminować.

Stwierdzenia te prowadzą do konkluzji, że nie tylko kandydat powinien przy­gotować się do realizacji rozprawy doktorskiej, ale także potencjalny promotor powinien przemyśleć różne aspekty własnego przygotowania się do tej funkcji.

Podsumowując kwestie przygotowania kandydata do podjęcia pracy nad rozprawą doktorską można sformułować następujące wnioski:

  1. Realizacja rozprawy doktorskiej jest etapem w rozwoju kwalifikacji profesjo­nalnych pracownika naukowego przygotowującym go do pełnej samodziel­ności. Jest to etap pośredni między ukończeniem studiów a habilitacją. Powi­nien on wykazać wzrost poziomu intelektualnego i zakresu wiedzy, rozsze­rzenie umiejętności tworzenia i przekazywania wiedzy oraz znajomość śro­dowiska naukowego i obowiązujących w nim norm etycznych, form współ­życia itp.
  2. Doktorat jest w istocie zadaniem edukacyjnym przygotowującym doktoranta do samodzielnego podejmowania i realizacji problemów badawczych. Inaczej mówiąc, polega on na umożliwieniu kandydatowi wszechstronnego, prak­tycznego opanowania metod i technik pracy badawczej oraz na „otworzeniu” wejścia w problem naukowy, wystarczająco szeroki i złożony (co oznacza m.in. że jest daleki od rozwiązania), aby miał kontynuację co najmniej do ha­bilitacji. Często przedmiotem doktoratu są zagadnienia metodyczne. Mają one sens tylko wtedy, kiedy powiązane są z problemami badawczymi umożliwia­jącymi działania poznawcze.

Błędy w koncepcji doktoratu oraz w fazie przygotowania kandydata do jego realizacji odbijają się później na efektywności pracy naukowej oraz na uzyskaniu rzeczywistej i formalnej samodzielności naukowej.

  1. Przyspieszenie tempa realizacji rozprawy doktorskiej polega na najlepszym wykorzystaniu czasu przeznaczonego na przygotowanie kandydata do wyko­nania tego zadania. Nie może polegać na obniżaniu poziomu wymagań wobec rozprawy doktorskiej oraz na zastępowaniu doktoranta w rozwiązywaniu jego zadań badawczych. Promotor może pomóc, ale w żadnym przypadku nie mo­że zastępować doktoranta. Promotor musi pamiętać, że swoim postępowa­niem obciąża przyszłość swojego doktoranta. Żadne względy nie usprawie­dliwiają popełnionych przy tej okazji błędów.

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *