Celem badań pedagogicznych, zdaniem Waldemara Dutkiewicza, jest poznanie naukowe istniejącej realnie, doświadczalnie rzeczywistości społecznej, opis jakiegoś zjawiska, instytucji lub jednostki. Oprócz funkcji poznawczej, badania pedagogiczne spełniają także funkcje praktyczno-użyteczne[1]. Warto zwrócić uwagę, że cele badań pedagogicznych, tak jak w naukach społecznych, są rozpatrywane w odwołaniu do funkcji, jakie nauka pełni.
Wincenty Okoń wyróżnia cztery podstawowe cele badań. Są to: opis stanu (deskrypcja) badanego wycinka rzeczywistości; wyjaśnienie (eksplikacja) związków i zależności między badanymi elementami rzeczywistości pedagogicznej;
ocena (ewaluacja) funkcjonowania badanych elementów rzeczywistości, optymalizacja (doskonalenie) oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych i opiekuńczych w ramach systemów edukacyjnych[2].
Z kolei Janusz Gnitecki w nawiązaniu do prac badawczych wymienia następujące kategorie celów:
cel poznawczy – związany z opisem, wyjaśnieniem i przewidywaniem zjawisk; cel teoretyczny – odnoszący się do podejmowania zadań teoretycznych (na przykład opracowanie modelu teoretycznego zajęć dydaktyczno-wychowawczych);
- cel praktyczny – mający na celu opracowanie dyrektyw pedagogicznych pod adresem wychowawców i wychowanków[3].
Nieco odmienne ujęcie celów badań empirycznych w pedagogice przedstawia Albert W. Maszke. Autor zauważa, że „celem badań jest poznanie i wykrycie istniejących prawidłowości stanowiących podstawę do wyjaśnienia i zrozumienia zjawisk”[4]. Podkreśla przy tym, iż „badania pedagogiczne mogą służyć osiąganiu wielu celów, z których cel opisowy, wyjaśniający i prognostyczny są najbardziej użyteczne”[5].
Celem badań naukowych, zdaniem Alberta W. Maszke, jest umiejętność prognozowania (przewidywania), możliwa do zrealizowania wówczas, gdy znany jest jakiś stan rzeczy i związek zachodzący pomiędzy istniejącymi przyczynami a następstwami będącymi ich skutkiem[6].
Zbigniew Skomy wyróżnił cele teoretyczno-poznawcze zorientowane na poznawanie zjawisk oraz wykrywanie występujących między nimi prawidłowości i praktyczno-wdrożeniowe wiążące się z wykorzystaniem wyników badań teoretycznych w praktycznym działaniu[7].
Dobrze sformułowane cele poznawcze, teoretyczne i praktyczne umożliwiają dobór właściwych metod, technik i narzędzi badawczych, a ponadto warunkują prawidłowe sprecyzowanie problemów badawczych[8].
[1] W. Dutkiewicz, op. cit., s. 50.
[2] W. Okoń, Badania pedagogiczne a system oświaty, „Studia Pedagogiczne” 1982 L 44, s. 9-12.
[3] J. Gnitecki, op. cit., s. 128-129.
[4] A. W. Maszke, op. cit., s. 157.
[5] Ibidem.
[6] Ibidem.
[7] Z. Skomy, Prace magisterskie z psychologii i pedagogiki. Przewodnik metodologiczny dla studiujących nauczycieli, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1984, s. 76.
[8] Porównaj: J. Gnitecki, op. cit., s. 129.
Potrzebujesz pomocy w zakresie pisania pracy naukowej / teorii lub badań / metodologii / spisu treści / kwerendy bibliograficznej czy materiałów itd – Napisz do nas i opowiedz o swoich potrzebach
– kontakt – kliknij aby wysłać wiadomość