Konstrukcja pracy naukowej
Pisanie rozprawy naukowej jest procesem równie złożonym, jak prowadzenie samych badań naukowych. Publikacja naukowa jest w pewnym sensie dokumentacją pracy doktoranta lub habilitanta[1]. Technika pisania prac naukowych musi być podporządkowana kolejnym krokom postępowania badawczego. Formułowane w pracy problemy muszą być rozwiązane, by w efekcie doprowadzić do wyciągnięcia wniosku końcowego, odwołującego się do podjętego tematu i postawionej w pracy tezy.
W toku pisania następuje więc dalsza transformacja problemu naukowego, który jest uściślany, rozwijany i wzbogacany nowymi spostrzeżeniami i refleksjami. Warunkiem osiągnięcia tego celu jest systematyczne studiowanie literatury z jednoczesnym pisaniem. Ten proces musi być ciągły, co pozwala skonstruować pracę naukową, będącą logicznym ciągiem zdarzeń oraz wiedzy. Praca naukowa jest bowiem efektem lektury i zrodzonej w wyniku czytania wizji, która na tle istniejącej wiedzy pozwala dostrzec nowe aspekty zagadnienia, uświadamia co jest już w nauce ustalone, jakie problemy są otwarte, jakie rozbieżne, jakie są przyczyny, warunki i skutki poszczególnych zjawisk.
Procesy
Proces czytania i pisania z czasem wzbogacony zostaje o eksperymentowanie, co powinno znaleźć swoje odzwierciedlenie w konstrukcji pracy. Znaczenie konstrukcji publikacji naukowej wynika również z faktu, że przesądza ona o ocenie wysiłku autora i odbiorze jego badań przez środowisko, do którego jest adresowana. Zdarza się, że ciekawy i bogaty temat traci sporo przez nieadekwatną czy też złą formę, tym samym niwecząc interesujące osiągnięcia.
Konstrukcja pracy naukowej powinna mieć następujące cechy, które wyznaczają jej poprawność metodologiczną i wartość naukową:
- logiczność konstrukcji, która nakazuje, by układ pracy ułatwiał stopniowe wtajemniczanie czytelnika w tok rozumowania autora i aby kolejne myśli i zagadnienia stanowiły kontynuację poprzednich oraz zapowiedź następnych. Przejawia się to zarówno wewnątrz rozdziałów, jak i w przechodzeniu pomiędzy rozdziałami,
- prostota i przejrzystość, co oznacza, że praca ma mieć wyraźnie określony kierunek, cel, i tok rozumowania zawarty w pracy powinien mu być podporządkowany, należy unikać zbędnych rozważań, koncentrując się na właściwych argumentach,
- zwięzłość (zwartość układu), co pozwala na uniknięcie powtórzeń,
- harmonia, która oznacza zachowanie właściwych proporcji między poszczególnymi częściami pracy,
- wewnętrzna spójność, rozumiana jako jednoznaczność terminologiczna (jedna nazwa dla jednego pojęcia w obrębie całej rozprawy), właściwe uzasadnianie formułowanych ocen, uogólnień i wniosków, unikanie wewnętrznych sprzeczności, tj. tez, twierdzeń czy wniosków niespójnych lub wzajemnie się negujących, komunikatywność, która zależy w dużym stopniu od stylistycznej konstrukcji zdań. Zdania nie powinny być nadmiernie rozbudowane czy też niepełne, utrudnia to bowiem zrozumienie autora. Powinny być poprawne gramatycznie, być krótkie i treściwe.
[1] Lis S.: Poradnik organizacji projektowania dyplomowego. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1996, s. 38.